Umorzenie długu

Każdy dług może zostać umorzony bez jakiegokolwiek świadczenia ze strony dłużnika, ale to czy dojdzie do takiej sytuacji, zależy jedynie od dobrej woli wierzyciela. Zwolnienie z długu odniesie bowiem skutek, gdy wierzyciel wystosuje w tym celu stosowne oświadczenie, a dłużnik je przyjmie (choćby w sposób dorozumiany). Instytucja umorzenia długu ma więc charakter umowy. Najlepiej, by była ona sporządzona na piśmie – ma to szczególne znaczenie zwłaszcza dla dłużnika. Wierzyciel nie ma wtedy możliwości zaprzeczenia, że doszło do zwolnienia dłużnika z obowiązku spłaty danej wierzytelności.

Wierzyciel może zwolnić dłużnika ze spłaty zobowiązań, które nie są wymagalne oraz z tych, których termin zapłaty już minął. Bezwzględnie musi być to jednak dług już istniejący – umorzenie długu nie może dotyczyć wierzytelności, która jeszcze nie powstała. W tej sytuacji nie można zwolnić z płatności np. przyszłego kontrahenta. Można jednak zwolnić z długu tuż po zawarciu umowy, z której wynika istnienie umarzanej wierzytelności, nawet jeśli nie nadszedł jeszcze termin płatności zapisany w tejże umowie. Umorzenie długu może obejmować część lub całość zobowiązania, a także odsetki i kary umowne związane z opóźnieniami w płatnościach.

Zwolnienie z długu zazwyczaj jest nieodpłatne (rzadko zdarzają się sytuacje, w których należy za nie zapłacić) i skutkuje wygaśnięciem zobowiązania, a także jego zabezpieczeń np. hipoteki czy poręczenia. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku dłużników solidarnych, zwolnienie jednego z nich z obowiązku spłaty długu, nie zwalnia jednocześnie pozostałych współdłużników. Pozostali dłużnicy muszą się więc liczyć z dalszym istnieniem ich części wierzytelności.Zwolniony z zapłaty należności dłużnik musi także podzielić się zaoszczędzoną kwotą z urzędem skarbowym. Zmuszają go do tego zapisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy również podkreślić, że zwolnienie z długu nie jest tym samym, co odnowienie zobowiązania. Odnowienie zobowiązania polega bowiem na spełnieniu przez dłużnika innego świadczenia na rzecz wierzyciela niż to, które wynikało z zawartej między nimi umowy. Na takie rozwiązanie musi jednak zgodzić się wierzyciel. Po spełnieniu nowego świadczenia dotychczasowe zobowiązanie wygasa. Z chwilą odnowienia wygasają również zabezpieczenia wierzytelności tj. hipoteka lub zastaw.

Podobne w skutkach jest także przejęcie długu, które polega na zajęciu miejsca dłużnika przez osobę trzecią. Jeśli wierzyciel zgodzi się na takie rozwiązanie, przejęcie długu może nastąpić na dwa sposoby: za pomocą umowy między wierzycielem a osobą trzecią i za uzyskaniem zgody dłużnika lub przez umowę między dłużnikiem i osobą, która chce przejąć dług i za uzyskaniem zgody wierzyciela.