Celem przedawnienia roszczeń jest niejako zwolnienie dłużnika od spłacania danego świadczenia z powodu upływu stosownego czasu. Wierzyciel w tym przypadku nie może dochodzić już jego uregulowania. Pod wpływem czasu, roszczenie przedawnione staje się roszczeniem niezupełnym. Te z kolei charakteryzuje się niemożnością przymusowego egzekwowania należności przez wierzyciela. Aktualnie, sąd wiedząc o przedawnieniu roszczenia, zazwyczaj nie bierze tego faktu pod swoją uwagę.
W przypadku braku powołania się dłużnika na przedawnienie, wierzyciel uzyska wyrok zasądzający. W odwrotnej sytuacji, czyli powołaniu się przez dłużnika na przedawnienie, powództwo zostaje oddalone. Co więcej, w przypadku dobrowolnej spłaty długu, powództwo nie jest niezależne.
Ponadto, przedawnienie wierzytelności, która została zabezpieczona wszelkim zastawem, nie pozbawia zastawnika możliwości zaspokojenia z obciążonej rzeczy.
Okres przedawnienia
Na terminowość roszczenia składają się dwie daty. Pierwsza to rozpoczęcie przedawnienia, a druga to upływ tego określonego terminu. Z kolei przedawnienie roszczeń dotyczące zaniechania rozpoczyna się od czasu, kiedy nie zastosowano się do treści danego roszczenia. Zdarzają się przypadki, że terminowość ta liczona jest jeszcze w odrębny sposób. Niemniej jednak musza zaistnieć ku temu specjalne przesłanki.
Na upływ terminu przedawnienia wpływają dwie reguły. Pierwsza mówi, że termin przedawnienia równy jest dziesięć lat. Z kolei w przypadku roszczeń dotyczących świadczeń okresowych, bądź działalności gospodarczej czas ten wynosi trzy lata. W przypadku zasady drugiej, w której chodzi o roszczenie z prawomocnym orzeczeniem termin równy jest dziesięć lat. Tym samym, okresowe świadczenia równe są lat trzem.
W przypadku przedawnień roszczeń, występują również pewnie odstępstwa. Zalicza się do nich między innymi:
• roszczenie względem naprawy szkody, która została wyrządzona przez niedozwolony czyn, ulegający przedawnieniu wraz z upływem trzech lat,
• roszczenie względem naprawy szkody, która została wyrządzona przez niebezpieczny produkt, ulegający przedawnieniu wraz z upływem trzech lat,
• roszczenia względem umowy ubezpieczenia, która przedawnia się w ciągu trzech lat,
• roszczenie względem zastawnikowi, z tytułu naprawienia pogorszenia rzeczy, które przedawnia się w ciągu jednego roku,
• roszczenie względem sprzedaży w obrębie działalności przedsiębiorstwa, które przedawnia się w ciągu dwóch lat,
• roszczenie względem umowy o dzieło, które przedawnia się w ciągu dwóch lat,
• roszczenie względem najemcy, z tytułu naprawienia szkody, które przedawnia się w ciągu jednego roku,
• roszczenie względem zaciągającego pożyczkę, dotyczące wydania jej przedmiotu, które przedawnia się w ciągu sześciu miesięcy.
Lista owych odstępstw jest znaczni dłuższa i bardziej rozbudowana, przez co warto sięgnąć do rozszerzonej wersji danego dokumentu.
Brak przedawnienia
Wbrew pozorom, wciąż funkcjonują świadczenia, które nie ulegają przedawnieniu. Zaliczyć do nich można między innymi:
• roszczenie dotyczące zniesienia danej współwłasności,
• roszczenie danego właściciela względem wydania jego rzeczy,
• roszczenie właściciela wobec naruszającego własność.
Aktualnie, występują również roszczenia niemajątkowe pozbawione zasady przedawnienia roszczeń. Mowa tutaj na przykład o roszczeniach względem ochrony dóbr osobistych.
Powstrzymanie przedawnienia
Aby nie dopuścić do niekorzystnego przedawnienia danych roszczeń, warto przerwać jego bieg. Można osiągnąć to na wiele sposobów, takich jak na przykład:
• wszczęcie mediacji,
• uznanie roszczenia,
• wytoczenie powództwa,
• zastosowanie próby ugody,
• powołanie na zarzut potrącenia.
Na skutek zaistniałych, nowych okoliczności, termin przedawnienia naliczany jest od nowa. Aby jednak do tego doszło, musi najpierw nastąpić zakończenie wszelkich działań związanych z aktualnym postępowaniem.
Ponadto, możliwe jest również zawieszenie biegu danego przedawnienia. Następuje względem:
• roszczeń dzieci, przeciwko rodzicom,
• roszczeń osób bez pełnej zdolności do wszelkich czynności prawnych, przeciwko sprawującym opiekę,
• roszczeń wobec małżonków,
• roszczeń związanych z siłami wyższymi, niepozwalającymi na dochodzenie przed sądem.
Jako, że jest taka możliwość, wierzyciele powinni egzekwować swoje uprawnienia. Wpływa to z powodzeniem na ich płynność finansową. W rzeczywistości jednak wielokrotnie dochodzi do zaniechania. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Nie rzadko chodzi o braki kadrowe, złe zarządzanie dokumentacją, nieznajomością prawa, czy po prostu błędy ludzkie.
